Île de Gorée is de perfecte dagtrip in Senegal

Ile de Gorée is een eilandje op minder dan drie kilometer uit de kust van Dakar en is met 28 hectare geen enorme plek maar groot genoeg om een stevige afstand af te leggen. Het hele eiland is autovrij en UNESCO werelderfgoed waardoor het historische karakter en de schoonheid van het eiland behoorlijk goed bewaard zijn gebleven.

Met de zanderige straatjes met aan beide kanten van de straat prachtige kleurrijke koloniale gebouwen vormt Ile de Gorée een enorm contrast met de bruisende stad Dakar. Vanaf Dakar vaart elk uur een boot en dat maakt een bezoek aan het eiland de ideale dagexcursie vanaf Dakar. De pastelkleurige huizen, het glinsterende strand en de mooie uitzichten van het eiland maken het misschien wel een van de mooiste plekjes van Senegal. Toch zit er een donker verhaal verborgen onder al die schoonheid. Een hartverscheurend verleden dat wordt gekenmerkt door slavernij en wreedheden uit misschien wel een van Afrika’s donkerste en meest tragische periodes uit de geschiedenis.

Vanwege de strategische ligging als verdedigingswerk voor de haven van Dakar werd het eiland al vroeg ingericht als fort door de vroege Europese kolonisten. In de loop der tijden wisselde de dominante natie nogal wat ook z’n effect op het eiland heeft gehad. In 1444 waren het de Portugezen die het eilandje bezetten en het ‘Palma’ noemden. Kort daarna werden de eerste huizen, kerken en een begraafplaats gebouwd. Toen de Nederlanders in de 17e eeuw arriveerden werden de Portugezen snel verdreven. Vanaf de 17e eeuw werd continue gevochten om eigenaarschap van het eiland tussen de Nederlanders, Engelsen en Fransen. Uiteindelijk waren het de laatsten die Senegal in handen kregen aan het eind van de 18e eeuw.

Waarom Ile de Gorée nou zo belangrijk was? Het was een essentiële schakel in de West-Indische slavenhandel vanuit Afrika richting het Caribisch gebied. Van 1536 tot 1848, toen de slavernij eindelijk werd afgeschaft, was Ile de Gorée een van de belangrijkste bezittingen van de Fransen in West Afrika.

Aanzet tot onafhankelijkheid

Na de stichting van de stad Dakar in 1857 begon Île de Gorée aan grootte en belang in te boeten, en het inwonertal daalde stevig. Vanaf dat moment was het eigenlijk een onbeduidend eilandje voor de kust van de hoofdstad (al was het noordelijke Saint Louis tot 1902 de hoofdstad van Senegal). In 1913 werd een dependance van de academie op het eiland geopend war veel vrije denkers naartoe trokken. Veel van de vroege studenten van de academie hadden uiteindelijk een sleutelrol in de onafhankelijkheid van Senegal van Frankrijk, wat in 1960 lukte. In 1944 werd het eiland tot historische plaats verklaard en vanaf 1978 werd het hele eiland op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.

Het eiland herbergt zoveel unieke en boeiende dingen om te zien en te doen. Vanaf het moment dat je aankomt met de boot in het kleine haventje kun je het beste gewoon lekker op de bonnefooi gaan wandelen. Richting het westen waar je door kronkelende straatjes uit de middeleeuwen wandelt tot je uiteindelijk flink omhoog klimt en op een plateau uitkomt waar je een prachtig uitzicht hebt en waar de oude kanonnen nog te vinden zijn. Ook de oostkant van het eiland is de moeite waard: Hier is onder andere het fort te vinden, is een prachtig museum te bezoeken. Tussendoor kom je langs winkeltjes, marktjes, tientallen restaurantjes en is er een klein strandje bij de haven waar locals en toeristen samen genieten van de frisse zee.

Behalve een aantal monumenten en gedenktekens, herinneren maar weinig dingen aan het donkere verleden als slavenhandelspost. Het tegenwoordige Île de Gorée herbergt een levendige kunstgemeenschap, en op vele plekken tref je exposities en winkels om prachtige lokale kunst te bekijken en te kopen.

Er zijn een aantal must-see bezienswaardigheden op Ile de Gorée

Vóór de afschaffing van de slavernij waren er tientallen pakhuizen waar Afrikaanse gevangenen werden vastgehouden voor ze naar de Nieuwe Wereld werden verscheept. Het Maison des Esclaves (Huis van de Slaven) dient als tragisch middelpunt van meer dan drie eeuwen lijden. Het gebouw dateert uit de jaren 1780 en is het oudste van het eiland, en gemakkelijk het meest ontroerende. Het split-level huis heeft een gebogen, dubbele trap die naar de bovenverdieping leidt waar de landeigenaren woonden. Displays van ijzeren boeien, musketten en andere artefacten brengen de gruwelen van het verleden tot leven.

Op de benedenverdieping zijn kleine, schemerig verlichte kamers die dienst deden als ophoudcellen. Een ‘deur naar nergens’ verbond de kerkerachtige vertrekken met de zee als laatste inschepingsplaats voor onschuldige mannen, vrouwen en kinderen die voorgoed uit hun vaderland werden weggevoerd. Hoewel geleerden erover discussiëren of gevangenen werkelijk door dit portaal zijn gegaan, is de symboliek ervan schrijnend, en het heeft veel bezoekers van het eiland diep geraakt – onder wie Nelson Mandela, die tot tranen toe geroerd was bij zijn bezoek in 1991.

Andere beroemde bezoekers aan het eiland zijn Barack Obama, George W Bush en Bill Clinton, en ook Paus Johannes Paulus II, die vergeving vroeg voor katholieke missionarissen die betrokken waren bij de handel in tot slaaf gemaakte mensen.

Aan de noordkant van het eiland staat het Fort d’Estrées, een imposante citadel die in 1850 gebouwd werd om de haven van Dakar te verdedigen. Het fort werd nooit in de strijd gebruikt maar was vroeger wel een gevangenis. Tegenwoordig vormen de dikke muren het decor voor een klein geschiedenismuseum. De tentoonstellingen bestrijken veel terrein, van de paleolithische tijd tot de strijd voor onafhankelijkheid van Frankrijk in de 20e eeuw. De meest tot de verbeelding sprekende tentoonstellingen gaan over de rol van het eiland in de handel in menselijke lading. Buiten het museum leiden trappen naar de ommuring, die je terugvoeren naar het heden met wazige uitzichten op de moderne gebouwen van Dakar aan de horizon.

Een excursie naar Ile de Gorée is eigenlijk heel makkelijk te regelen. Als je in een groot resort in bijvoorbeeld Saly zit, dan kun je de excursie bij een van de organisatoren boeken. Zelf regelen kan ook. Vanaf de ferry terminal in Dakar (Gare Maritime) vertrekt tussen 07:30 en 10:30 elke 90 minuten een veerboot naar het eiland. De tocht duurt ongeveer 20 minuten en is prachtig. Tickets voor de boot kosten rond de €4 (retour) en koop je in de haven, wees op tijd en dan komt ’t wel goed.

Op het eiland zelf kun je op eigen gelegenheid rondwandelen. Dankzij de notering bij UNESCO is er veel informatie beschikbaar, ook in het Engels. Er zijn uiteraard ook veel gidsen die je graag op sleeptouw nemen. Spreek vooraf een prijs af en laat je verrassen door een enthousiaste en vriendelijke local die je van alles kan vertellen.